در دوازدهم آذرماه سال 1310 در لنگرود پا به عرصه گیتی گذاشت . نامش « محمد علی » بود و « محمود» خوانده می شد و شاعر ، محققِ فرهنگ گیلکی و تاریخ معاصر است . پدرش « محمد » بود و مادرش «کلثوم» ؛ خود می گوید : «مادرم از تباره کوه نشینان دیلم بود که دست بر قضا گذارش به شهر افتاده بود و با پدرم که از مغازه داران میانه حال لنگرود بود ، همسفر و همراه زندگی شد .» پاینده از شاعران خوش ذوق و توانایی است که در شعر فارسی و گیلکی دستی دارد . در قالب های مختلف شعر سنتی مثل قصیده ، غزل ، رباعی ، دو بیتی شعر سرود ، اما شعر نو با ذوق او سازگاری بیشتری داشت . «طعم ستیزی » مضمونِ محوری بسیاری از اشعار فارسی و گیلکی محمود پاینده است .

نخستین مجموعه اشعار فارسی او « گل عصیان » ( مجموعه 22 شعر ) است که عصیانی است بر ستم و بی عدالتی و در سال 1336 ش با مقدمه پرویز جهانگیر منتشر شد . دو سال بعد کتابی به نام « ترانه های گیلکی » ( 44 دو بیتی ) انتشار یافت که مقدمه و پانزده ترانه آن از پاینده است . یکی از منظومه های گیلکی « یه شو بوشئوم روخئونه » ( یک شب به رودخانه رفتم ) است که در سال 1338 سرود و خود آن را به فارسی برگرداند که اول بار در بهار 1358 گیلکی و فارسی آن با هم به چاپ رسید و سرشار از اندیشه ی سیاسی است . « لیله کو » ، دفتر شعر گیلکی دیگری از پاینده است که بیان زندگی دردمندانه مردمی است که برآمدن و فرو رفتن هر نفسی از ایشان خود مثنوی خون انگیزی است . کاملترین مجموعه اشعار پاینده « گیله وا » نام رنِ که مشتمل است بر 94 شعر ، از سال 1333 تا 1376 و بیش از آن ها در میان سال های 1335 تا 1337 ش سروده شده . محمود ، چندی بعد وارد عرصه پژوهش شد و باقی عمر گرانمایه اش را صرف تحقیق کرد . کتب ارزشمندی در حوزه ی مردم شناسی گیلان نگارش کرد و به تحقیق 4 دهه پیاپی را به مطالعه و تاریخ نگاری معاصر گذراند . او تحصیلات آکادمیک نداشت و انسانی بود خود ساخته با استعدادهایی کم نظیر که در قلمروهای وسیعی مثل شعر ، نویسندگی ، تاریخ معاصر ، فرهنگ عامه و خوشنویسی ، دستی توانا داشت . تدوین و تألیف سال های بسیاری از عمر پاینده را به خود تخصیص داد . از محمود پاینده لنگرودی تاکنون این آثار منتشر شده است : - « گل عصیان » ( مجموعه اشعار فارسی ) ، 1336 - « مثل ها و اصطلاحات گیل و دیلم » ، شامل حدود 1300 مثل و اصطلاح گیلکی ، کاربرد ، واژه نامه و آوا نوشت است . که حاصل هشت سال تلاش نویسنده درباره دو قوم گیل و دیلم می باشد و اول بار در سال 1352 ش از سوی بنیاد فرهنگ ایران منتشر شد و بعدها انتشارات سروش آن را با افزوده های بسیار با عنوان « فرهنگ مثل ها و اصطلاحات گیل و دیلم » در سال 1374 ش به چاپ رساند . - « آیین ها و باور داشت های گیل و دیلم » ، این کتاب نخستین بار در 1355 ش از سوی بنیاد فرهنگ ایران و دیگر بار از طرف پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با افزوده هایی در سال 1377 ش منتشر شد . - « قیام غریب شاه گیلانی » ، مشهور به عادل شاه که علیه حکام سلطه گر صفوی شوریده بود به دستور شاه عباس بر پاهایش نعل زدند و چون اسب دور چهار باغ دواندند و او را به گلوله بستند . این کتاب در سال 1357 از سوی انتشار سحر به چاپ رسید . تحقیقی است تاریخی ـ سیاسی که حکایت شورش مردم گیلان در زمان سلطنت شاه صفی در 1038 هـ .ق است . - « یه شو بوشئوم روخئونه » ، در سال 1358 منتشر شد . - « لیله کوه » ( شعر گیلکی ) که در 1347 سروده شد و نخستین بار در 1358 چاپ شد. - « پل خشتی لنگرود » ، پژوهشی است درباره خشته پل ، کهن ترین پل رودخانه ی زادگاهش که شرق و غرب شهر را به هم پیوند می دهد در 1358 منتشر شد . - « فرهنگ گیل و دیلم » ، نخستین بار در سال 1366 از سوی مؤسسه امیرکبیر انتشار یافت . اولین فرهنگ فارسی به گیلکی است که محمود کار آن را از 1335 آغاز کرده بود و این کار از برجسته ترین آثار اوست که در ششمین جشنواره ی کتاب به عنوان بهترین کتاب سال شناخته شد و موفق به دریافت جایزه شد . - « دکتر حشمت جنگلی » ، تحقیقی تاریخی ـ سیاسی است درباره دکتر میرزا حشمت از یاران و همراهان میرزا کوچک خان جنگلی در قیام جنگل ،که کمی پیش از شکست کامل شورش جنگل خود را تسلیم نیروی دولت می کند و با این که به او قول امان و حمایت داده بودند ، او را در دادگاه نظامی که در باغ محتشم رشت برپا شد ، محاکمه کردند و وی در روز چهارم اردیبهشت 1296 هـ . ق اعدام شد . این کتاب نخستین بار از سوی مؤسسه « شعله اندیشه » در تابستان 1368 به چاپ رسید . - « خونینه های تاریخ دارالمرز م ( گیلان و مازندران ) ، پژوهشی تاریخی ـ سیاسی است . گزیده ای از متون تاریخی بیش از دوازه سده است با همه تحولاتی که در نثر نویسی و نگارش و ایده ها و باورها و بیان نویسندگان وجود دارد . این کتاب اول بار از سوی مؤسسه « گیلکان » رشت در 1370 به چاپ رسید . - « شعرهای گیلکی افراشته » که پاینده گردآورنده و مترجم کتاب است و مقدمه کوتاهی نیز بر آن نوشته است از سوی « نشر گیلکان » در 1374 انتشار یافت . او بزرگ مردی از تبار آب و خاک گیلان بود که عشق به وطن در هر واژه ی او پیداست . محمود پاینده در بیست و هشتم آبان ماه سال 1377 دارفانی را وداع گفت و همچنان در اندیشه نگارش آثاری چون « گیلان در شعر شاعران » و مجموعه مقالات گیلان شناسی » را داشت .

قطعه شعری از پاینده لنگرودی

لیله کوه لیله کوه آخ یه وختی مو ، ای دنیا جی شونم

پیستم. پوچ آبونم. خاک آبونم

جَغَلَئن هَنده هَئَن مرد آبوئن

می موسون گرما بونن. سرد ابونن

زندگی دوست و گینن

کس کسه بال گینن

وختی خوشهرِ بوشه مرد مانه یاد ابئنن

نیشنن گردکله ی زئنن امه حرفه زئنن

موکه نیسئم لیله کوه

تو بگو تو می دیل درده بگو

آخ ، زئکئن مردابونین مردانی حال بگیرین

دَی کی دئنین بکته آدمی بالَ بگیرین

مردمه شاداکونین

زندگه ، ننگ جی ، آزاد کونین

لیله کوه . لیله کوه

تو او دوره گیله مردانه بگو

که مو ، ای مردمی همرا ، بَموتَم ، زنده بو بوم بسوتم . شاعرابوم . محمود پاینده ، بوبوم